- Монгол Улсын Засгийн газар шинэ бонд гаргаж хуучин бондуудаа худалдан авах тендер санал зарласан. Хуучин бондуудаас “Номад” болон “Хүннү” бондын ханш хоёрдугаар сарын 10-ны өдөр Европын арилжаагаар нэлээд өссөн. Хуучин бондыг шинэ бондоор өөрчилж байгаа нь зах зээлийн хувьд, мөн хүүгийн зөрүүгийн хувьд ямар давуу талтай байна вэ?

- Хүүгийн зөрүү дээр мэдээж өмнөх гаргасан бондоосоо арай багаар гаргах сонирхолтой байгаа байх. Гэхдээ энэ нь Монгол Улсын Засгийн газрын зээлжих зэрэглэл өссөнөөс хойш анх удаа гарч байгаа бонд. Тухайн бондуудын хүүгийн түвшин 8.75 дээр гараад хугацаа нь 2026 болон 2028 онд дуусна. Тухайн бондуудыг дахин санхүүжүүлье гээд тендер санал зарласан. Гэхдээ олон улсын зах зээлд "Emerging Market"-уудын бонд нэлээд эрэлттэй, бондын зах зээлийн нөхцөл байдал харьцангуй сайн байна. Эргээд урт хугацаандаа, тухайлбал: АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп Мексик, Канад, БНХАУ зэрэг хэд хэдэн улсад тарифын арга хэмжээ авахаар болж байгаатай холбоотойгоор дотоодынх нь болон бусад улс орнуудын инфляцын түвшин нэмэгдэнэ гэсэн хүлээлттэй байна. Үүнээс улбаалаад АНУ-ын Засгийн газрын бондын хүү буюу бондын нийт суурь хүү нэмэгдэнэ гэсэн урт хугацааны хүлээлтээс түрүүлж бондоо гаргаж байна гэж харж байна. Гэхдээ 2028 онд хугацаа нь дуусах байсан бондоо түрүүлж татах нь хэр зохимжтой байсан юм бол доо. Яагаад гэвэл тухайн бонд маань бас муугүй хүүгээр зах зээл дээр байршсан. 2028 он буюу гурван жилийн дараах бонд өнөөдөр магадгүй хамгийн сайнаар байршиж чадлаа гэхэд хүүгийн түвшин 7.95 дээр ч юм уу байршиж чадахаар хүлээлттэй байгаа шүү дээ. Нэг хувийн зөрүүнээс болоод тэгж татах нь хэр оновчтой байсан юм бол гэдэгт эргэлзэж байна.

2026 онд хугацаа нь дуусах бонд яах аргагүй өрийн удирдлагын менежмент буюу цаг хугацааны хувьд өнөөдөр гаргаад дахин санхүүжүүлээд явах нь тохиромжтой харагдаж байгаа. Яагаад гэвэл 2026 он тулчихвал нөхцөл байдал өөрчлөгдөх магадлалтай. Олон улсын зах зээлд хүүгийн түвшин нэмэгдээд ирвэл илүү өндөр өртөгтэй бонд татах магадлалтай. Нөгөө талаасаа 2026 он дөхөөд ирвэл хүү нь илүү дээшлэх магадлалтай гэж харж байна.

- 2024 оны төсвийг харахад бондын хүүгийн төлбөрт нэг их наяд төгрөгөөс дээш хэмжээний төлбөр төлөгдсөн байсан. Бондуудыг дахин санхүүжүүлснээр хүүгийн зөрүүний хувьд ч юм уу төгрөгийн гадаад валюттай харьцах ханшид ямар нэгэн сөрөг нөлөө гарах уу? Сүүлийн нэг сарын хугацаанд ам.доллартой харьцах ханш маш их суларсан шүү дээ. Ер нь ямар хүлээлттэй байна вэ?

- Бид улсаараа олон улсын зах зээл дээрээс ам.долларын бонд татаж байна. Гэхдээ зөвхөн Монгол Улсын валюттай харьцуулахад ам.долларын ханш өсөөд байгаа асуудал биш Азийн орнуудын валютуудтай харьцуулахад ам.долларын ханш чангарч байна. Энэ нь Азийн жижиг улсуудын валютад нэлээд хүндхэн цохилт болж байна. Бидний хувьд дотоодын зардал мөнгөө хэмнээд нөгөө талаасаа валютын нөөцөө нэмэгдүүлэхэд илүү анхаарч, энэ эрсдэлийг бага цохилтоор даван туулах нь тохиромжтой болов уу гэж харж байна.

- Бодлогын ямар арга хэмжээ, өөрчлөлтүүд байх шаардлагатай гэж харж байна вэ? Сүүлийн жишээг харвал хамгийн их мөнгө эргэлддэг банкны салбарт заавал байлгах нөөцийн хэмжээг валют болон төгрөг аль аль дээр нь нэмэгдүүлсэн. Магадгүй энэ нь эргээд зах зээлд валютын нөөцийг одоогийнхоос бууруулахгүй байхад нөлөөлөх болов уу, эсвэл заавал экспорттой холбоотой юу?

- Аль аль нь л холбоотой. Гэхдээ мэдээж гол нөхцөл байдал маань экспорт. Манай улсын хувьд бас нэг сөрөг нөхцөл байдал үүсээд байгаа нь нүүрсний ханшийн уналт. Монгол Улсын хувьд валютын нөөц бий болгож буй гол бүтээгдэхүүн болох нүүрсний ханш унаад хэмжээний хувьд нэлээд нэмэгдчихээд байна. Тэгэхээр 2025 болон 2026 оны хүлээлт дээр ам.долларын ханшийг 10 хувийн хэлбэлзэлтэй л байна гэсэн төсөөлөлтэй байгаа. Гэтэл эргээд энэ хэмжээндээ байж чадах уу, үгүй юу гэдэг асуудал тулгараад байна. Мэдээж ам.долларын ханш дээр 10 хувийн хэлбэлзэл хоёр жилийн хугацаанд гарна гэдэг нь хэвийн гэсэн үг. Үүнийг цочир үзүүлэлт гэж хүлээж авах нь тохиромжгүй л дээ. Магадгүй дотоодын хөрөнгө оруулагчид валютаа ам.доллар руу хөрвүүлье гэх юм уу, хадгаламжаа ам.долларт хөрвүүлье гэж бодож байгаа бол тийм ч яарах хэрэггүй гэж харж байна.

- АНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп ган болон хөнгөн цагааны импортод 25 хувийн тариф ногдуулахаа мэдэгдээд байгаа. Үүний дараа алтны ханш олон улсын зах зээлд нэлээд өссөн. Монгол Улсын хувьд ямар боломж байна вэ?

Монгол Улсын хувьд алтны нөөцийг нэлээд хэмжээгээр нэмэгдүүлж байгаа. Ган болон хөнгөн цагаан гэхээр миний хувьд тодорхой  мэдээлэл байр суурь алга. Харин зэсийн хувьд нэлээд том давуу тал бий болно гэж харж байна. Яагаад гэвэл ирэх жилүүдэд зэс гол суурь бүтээгдэхүүн болох төлөвтэй байгаа. Нөгөө талаасаа сүүлд Дональд Трампын барьж буй “Илүү хямд эрчим хүчний нөөц бий болгоё, эрчим хүчний хямд эх үүсвэр дээр ажиллая” гэж байгаа нь тодорхой хэмжээний эерэг үзүүлэлттэй байж чадна гэж харж байгаа. Бид нүүрсээ БНХАУ-д гаргаж байгаа, урд хөрш маань худалдан авалтынхаа хэмжээг илүү нэмэгдүүлэх боломжтой гэсэн хүлээлттэй байна. Тэгэхээр АНУ болон бусад улсаас БНХАУ-ын авч буй нүүрсний хэмжээ илүү буурах төлөвтэй байгаа. Энэ нь эргээд магадгүй бидний валютын нөөцийн хэмжээг  зохистой хэмжээнд барьж чадахад эергээр нөлөөлөхөөр байна.

- Олон улсын зах зээлд АНУ-ын Төв банкны зүгээс бодлогын хүүг энэ онд бууруулах шийдвэр хараахан тодорхой болоогүй байна. Өмнө нь мэдэгдэж байснаар дөрвөн удаа бууруулна гэж байсан. Дахин энэнээсээ өөрчлөгдөх төсөөлөл байна гэж Монголбанкны Ерөнхийлөгч Б.Лхагвасүрэн онцолж байсан. Та бүхний харж байгаагаар олон улсын зах зах зээлд гаргасан Монгол Улсын бондууд,  зөвхөн Засгийн газрын бонд биш компаниудын бондууд ч бас байгаа. Мөн “Нийслэл бонд” ч байна. Тэгэхээр эдгээр бондууд дээр ямар өөрчлөлт хөдөлгөөн гарна гэж бодож байна вэ. Олон улсын зах зээлээс шинээр санхүүжилт татахад бондуудын ханшид, ялангуяа санхүүжилтийн өртөг ямар хэмжээнд байна гэж харж байна вэ?

- Яг одоо тодорхой хэмжээний цонх үе гарч байгаа учраас Монгол Улсын Засгийн газраас тендер санал зарласан гэж харж байна. Яагаад гэвэл зээлжих зэрэглэлийн түвшин сайжирчихсан, бодлогын хүү дээр хараахан өөрчлөлт ороогүй, дөрвөн шатлалтай буулгана гэж буй ч энэ нь тодорхой хэмжээгээр хойшлох магадлалтай болов уу гэж харж байна. Учир нь АНУ-аас бусад улсад тавьж буй тарифын арга хэмжээнээс улбаалаад инфляцынх нь түвшин нэлээд нэмэгдэх хүлээлттэй байна. Мөн бусад улсын худалдааны тарифаас хамааран бусад улс оронд тариф, инфляцын түвшин нэмэгдээд ирэхээр бодлогын хүүгийн түвшин өнөөдрийн байгаа үеэсээ буурах хүлээлт нэлээд бага харагдаж байна.

- Олон улсын зах зээлээс санхүүжилт татахад өртөг нь магадгүй өнөөдрийнхөөс буурахгүй байх. 2025 оны хувьд санхүүгийн зах зээл дээрх хамгийн гол эрсдэлийг юу гэж харж байна?

- Олон улсын зах зээлд “Худалдааны дайн” болон тарифын нөхцөл байдал нэлээд их анхаарал татаж байна. Нөгөө талаасаа ам.долларын ханш нэлээд чангарч байна. Энэ нь хөгжиж буй улс орнуудын дотоодын валютын хөрөнгө оруулалт, валютын нөөц дээр, мөн валютын ханш дээр томоохон цохилт болохоор харагдаж байна. Эргээд бүтээмжийг нэмэгдүүлэх, тухайн улс оронд байгаа компаниуд бүтээмжээ болон борлуулалтаа хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ гэдэг дээр нэлээд томоохон сорилттой байхаар харагдаж байна.

Ярилцсан: II/11