"Манай Абэномиксийг аваарай" хэмээн Японы Ерөнхий сайд агсан Шинзо Абэ 2013 онд Нью-Йоркийн Хөрөнгийн биржид зочилж, хонх цохих үедээ улсынхаа хөрөнгийн зах зээлийг сурталчилж байв. Түүнээс хойш 10 жилийн дараа хөрөнгө оруулагчид үнэхээр Японы хувьцааг авч эхэлж буй бололтой.

Хэдий тийм боловч үүнийг одоо хэлж байгаагийн учир нь тухайн үед ёроол цэгтээ байсан зах зээл нь үнэндээ тийм ч эрчтэй өсөөгүйд оршино. Өнгөрсөн оны эцсийн үзүүлэлтийг харвал "Tokyo Stock Price Index" Шинзо Абэгийн хонх цохисноос хойш 61 хувиар өссөн бол “S&P 500 Index” ижил хугацаанд 127 хувиар өсжээ. Технологийн хувьцаанууд "шал арчсан" 2022 оны дараа шүү дээ.

Харин энэ онд бүх зүйл өөр харагдаж байна. Японы “TOPIX” индекс энэ он гарсаар 20 орчим хувиар өссөн бол “S&P 500 Index”-ийн өсөлт 15 хувьд ч хүрэхгүй байна. Урт хугацаанд харвал Японы зах зээл гүйцэж ирж буй нь тодорхой байна. Таван жилийн хугацаанд та АНУ-ын зах зээлээс 57 хувийн ашиг хүртэхээр байсан бол Японд 28 хувь байгаа нь чамлахааргүй үзүүлэлт.

Энэхүү гэнэтийн сайн гүйцэтгэлд юу түлхэц болж байна вэ? Хямд үнэтэй хувьцаа, мөн тэдгээрийн үнэ цаашид өсөх нөхцөлийг бүрдүүлэх хурдасгуур байгаа гэдгийн шинэ баталгаа цаана нь бий.

Арилжаа явуулж буй Япон компаниудын 50 гаруй хувийнх нь үнэ, дансны үнийн харьцаа (P/B) нэгээс доогуур байна. Нийт компаниудын үнэ, дансны үнийн харьцааны голч үзүүлэлт нэгийг дөнгөж давж байгаа бол АНУ-д энэ үзүүлэлт 3.9 байдаг. Түүгээр зогсохгүй дефляциас шалтгаалж Японд хөрөнгийн үнэлгээг тогтоохдоо дансны үнэ болон одоогийн зах зээлийн үнийн аль багыг нь харгалзаж тогтоодог учир дээрх харьцааг зориуд бага түвшинд хадгалдаг байж ч магадгүй аж. 

Мөн үнэ, ашгийн харьцаа (P/E) нь ч сайн үзүүлэлттэй байна. Японд хувьцааны үнэлгээ 1980, 1990-ээд оны түвшнээсээ (дундаж үнэ, ашгийн харьцаа 45-д хүрч байв) сэргэхэд урт хугацаа зарцуулагдсан ч 2014 оноос хойш 12 сарын форвард харьцаа нь дэлхийн дунджаас доогуур байсаар ирсэн юм. Харин одоо TOPIX-ийн нийт арилжааны 25 гаруй хувийнх нь үнэ, ашгийн форвард харьцаа 5-10 хооронд байгаа бол 65 хувь нь 20-иос доогуур байгааг "Schroders" тооцоолжээ. Бусад орнуудад, ялангуяа дундаж компанийнх нь хувьцааны чанар өндөр, мөнгөн хөрөнгө сайтай байдаг орнуудад та ийм үзүүлэлтийг тийм ч их харахгүй болов уу.

Энэ хямд үнэ цаашид хямд бус болох баталгаа юунд оршиж байна вэ? Токиогийн Хөрөнгийн бирж энэхүү байдлаас залхсантай холбоотой. Үнэ, дансны үнийн харьцаа нь нэгд хүрдэггүй компаниудыг одоогоос энэхүү харьцаагаа өөрчлөх төлөвлөгөө гаргахыг тус бирж шаардаж эхэлсэн аж. Түүнчлэн 2014 онд 10 ч хүрэхгүй байсан активист сангуудын тоо өдгөө 70 дөхөж, Япон компаниудыг тайлан тэнцэлдээ санаа тавьдаг болгоход төвлөрөн ажиллаж байна. 

Тэгэхээр сайн цаг айсуй. Хэдий тийм боловч өөрийн багц дахь Япон хувьцаануудын 20 хувийн өсөлтийг шалгахаар яарсан хүмүүсийн урам хугарах болов уу. Энэ нь иений ханш сул байгаатай, мөн ихэнх сангуудын эзэмшдэг хувьцааны төрөлтэй зарим талаараа холбоотой. Тэд дансны үнээсээ доогуур үнээр арилжаалагддаг, жижиг хувьцаануудыг эзэмшдэггүй аж.

Далайн түрлэг нэмэгдэхэд завинууд өргөгдөж байгаатай дээрх бүгдийг зүйрлэж болно. Гэхдээ чанартай, хямд хувьцаа ихэвчлэн цаашид өсөх хандлагатай байдаг нь таны хөрөнгө оруулалтын шалтгаан бол магадгүй дунд хугацааны хөрөнгө оруулалт хийх нь хамгийн зөв сонголт.

Уоррен Баффет үүнийг аль хэдийн ойлгожээ. 2020 онд тэрбээр Японы арилжааны хэд хэдэн компанийн хувьцааг чанартай, хямдхан гэсэн үндэслэлээр худалдан авсан юм. Түүнээс хойш тэрбээр зарцуулсан дүнгээ нугалж олсон бөгөөд саяхан тэдгээр компаниудад эзэмшдэг хувьцаагаа нэмсэн билээ.

Меррин Сомерсет