Энэ онд Монгол Улсаас экспортод гаргах махны хэмжээ өнгөрсөн оныхоос гурав дахин нэмэгдэх төлөвтэй байна. Монгол Улс өнгөрсөн онд 3500 тонн мах экспортолж байсан бол энэ оны зургадугаар сард 2000 тонн мах экспортлох квотыг Ерөнхий сайдын дэргэдэх Хүнсний зөвлөлөөр батлуулаад байгаа юм. Харин ОХУ-ын Төрийн тэргүүн В.Путины Монгол Улсад хийсэн айлчлалын хүрээнд мах экспортлох асуудлыг ярилцсаны дараа махны экспорт хийх сонирхолтой компаниудын тоо нэмэгдсэн байна. Тиймээс энэ онд экспортлох махны квотыг 10 мянга хүртэлх тонн болгон нэмэгдүүлэх хүсэлтээ Үйлдвэр, Хөдөө Аж Ахуйн яамнаас Хүнсний зөвлөлд хүргүүлээд байгаа ажээ. Үүнээс гадна Монгол Улсаас зөвхөн адууны мах экспортолдог БНХАУ үхэр, хонины мах экспортлох тал дээр нааштайгаар хандана гэдгээ тус улсын Төрийн тэргүүн Ши Жиньпин мэдэгдээд байна. Түүнчлэн УИХ-ын З.Энхболдын БНХАУ-д хийсэн айлчлалын үеэр хоёр улсын мал эмнэлэг хорио, цээрийн нөхцлийг хөнгөвчлөх тухай ярилцжээ. Өнөөдрийн байдлаар дөрвөн компани БНХАУ руу махны экспортолж байгаа аж. Харин ОХУ руу 25 компани мах экспортлох эрхтэй байгаагаас “Мах импекс", “Мах Маркет", “Баатрууд тэнгэр", “Дархан Фүүдс" зэрэг 12 компани дахин аттестатчлалд хамрагдаад байна. Эдгээр компанид ОХУ-ын Мал эмнэлэг, Хорио цээрийн газраас махны экспортоо эхлүүлэхээс өмнө сайжруулах ёстой зарим нэг зүйлийг дурдсан зөвлөмж хүргүүлжээ. Зөвлөмжид тусгасан асуудлыг ирэх 11 дүгээр сарын 7-ноос өмнө шийдвэрлэх талаар тусгасан байна.ОХУ руу мах экспортлоход тариф, квотын асуудал байгаагаас гадна ангилалаа сайжруулах талаар ярих хэрэгтэй байгаа юм байна. Учир нь ОХУ руу экспортолж байгаа Монгол Улсын махыг гуравдугаар ангилалынх гэж үзэн зөвхөн утсан болон нөөшилсөн бүтээгдэхүүн хийх л боломжтой байдаг юм байна. Харин ангилалаа дээшлүүлж дөрөвдүгээр ангилалынх болгосноор махаа дэлгүүрийн лангуун дээр борлуулах боломжтой болох юм байна. Ингэснээр экспортод гарч байгаа махны үнэ нэмэгдэх боломжтой болно гэж үзэж байгаагаа салбарын яамнаас мэдээллээ. Одоогийн байдлаар Монгол Улс дотоодын хэрэглээнийхээ дөнгөж 20 хувийг үйлдвэрийн аргаар бэлтгэж байгаа. Жилд 100 мянган тонн мах бэлтгэх боломжтой байгаагийн 30 хувийг хонь, 30 хувийг ямаа, 20 гаруй хувийг адуу, 20 орчим хувийг үхрийн мах эзэлдэг байна. Харин мах бэлтгэдэг үйлдвэрүүдийн хувьд энэ хүчин чадлаараа тэр бүр ажиллаж чаддаггүй. Өнгөрсөн онд л гэхэд 25 мянган тонн мах бэлтгэснээс ердөө 3500 тонныг нь экспортод гаргажээ. Харин энэ жилийн хувьд Улаанбаатар хотын хүн амын хэрэгцээнд 12 мянган тонн нөөцийн мах бэлтгэн нийлүүлэх болсон байна. Энэхүү төслийн сонгон шалгаруулалтыг энэ сарын 14-ний өдөр дахин зарлаад байгаа юм.

Э.Нарантунгалаг

Холбоо барих: narantungalag.e@bloombergtvmongolia.com

minjma.g@bloombergtvmongolia.com